گروه اقتصادی مشرق- یک هفته پس از اجلاس اوپک که رسانه‌های حامی دولت، زنگنه را پیروز آن اجلاس دانستند، قیمت نفت به کمترین رقم در سال‌های اخیر سقوط کرد.

از آنجا که ایران از مهمترین بازندگان کاهش قیمت نفت است، آیا هنوز هم می‌توان زنگنه را پیروز اجلاس اوپک خواند؟

مسئولان وزارت نفت دولت در 2 سال اخیر بارها از عملکرد مسئولان وزارت نفت دولت قبل در سطح بین‌الملل خصوصا اوپک انتقاد کرده‌‌اند.

با این حال، در 2 سال اخیر قیمت نفت به عنوان مهمترین شاخص مدنظر ایران از بازار جهانی نفت به شدت سقوط کرده است.

مسئولان دولت بارها با مقایسه قیمت کنونی نفت با قیمت بالای 100 دلار در دوره دولت قبل، تلاش کرده‌اند توقعات و انتظارات مردم از دولت فعلی را کاهش دهند.

آیا کاهش نفوذ ایران در اوپک نسبت به سال‌های قبل، یک رخداد کاملا اتفاقی بوده و سیاست‌های دولت فعلی هیچ تاثیری در این موضوع نداشته است؟

از سوی دیگر، آیا در سقوط بی‌سابقه قیمت نفت در 2 سال اخیر، مواضع و سیاست‌های نفتی دولت خصوصا وزیر نفت آن، کاملا بی‌تاثیر بوده است؟ برای پاسخ به این سوالات، می‌توان به نتایج اجلاس اخیر اوپک مراجعه کرد.

* کارنامه اجلاس اوپک

هفته گذشته اجلاس اوپک در وین برگزار شد و در حالی که خواسته‌ اصلی ایران از این اجلاس، اقناع سایر اعضا برای کاهش تولید نفت به منظور جلوگیری از ادامه سقوط قیمت نفت بود، این خواسته به علت مخالفت عربستان، محقق نشد.

شایان ذکر است که عربستان سعودی از سال گذشته نقش اصلی را در توطئه کاهش قیمت نفت برای ضربه زدن به اقتصاد ایران داشت.

با این حال، زنگنه همان زمان هم با تاخیر واقعیت جنگ نفتی را پذیرفت و در ماه‌های ابتدایی مدعی بود که کاهش قیمت نفت نتیجه عوامل اقتصادی بازار جهانی است، نه یک توطئه سیاسی دشمنان انقلاب اسلامی ایران.

زنگنه در ماه‌های اخیر نیز با اصرار بر برنامه دولت ایران برای افزایش یک میلیون بشکه‌ای صادرات نفت با اجرای برجام، از عوامل روانی کاهش قیمت نفت بوده است.

با این حال، رسانه‌های حامی دولت به گونه‌ای خبرهای مربوط به اجلاس اخیر اوپک را منعکس کردند که گویی به مدد تدابیر زنگنه، تمامی خواسته‌های ایران از اجلاس اوپک برآورده شد و عربستان سعودی به عنوان مانع اصلی سیاست‌های نفتی ایران، یک بازنده تمام‌عیار بوده است.

 
به عنوان مثال، روزنامه شرق 14 آذرماه امسال پس از اجلاس اوپک در تیتری انحرافی با عنوان «شكست سعودي‌ها در اوپك» با استناد به سخنان منابع آگاه و مطلع از جلسات اوپک (که طبیعتا همان اعضای تیم ایرانی به ریاست زنگنه بوده‌اند) اینگونه ادعا کرد که زنگنه به خوبی مانع تحقق اهداف عربستان از اجلاس اوپک شده است.

در این مطلب ادعا شده بود که بی‌نتیجه پایان یافتن اجلاس اوپک به معنای شکست عربستان و پیروزی سیاست‌های زنگنه است.

اینک با گذشت یک هفته از اجلاس اوپک که با سقوط بی‌سابقه قیمت نفت همراه بوده، بهتر می‌توان قضاوت کرد که آیا سیاست‌های نفتی زنگنه موفق بوده است یا نه.

آیا جز این است که هنوز هم هدف ایران برای توقف سقوط قیمت نفت، محقق نشده و اوضاع بازار نفت کاملا برعکس منافع ملی ایران پیش می‌رود؟

به نظر می‌رسد؛ شکست سیاست نفتی زنگنه در اوپک، به تدریج آنقدر علنی شده که حامیان دولت نیز چاره‌ای جز به اعتراف آن ندارند.

مثلا روز یکشنبه 22 آذرماه روزنامه اصلاح‌طلب مردم‌سالاری در سرمقاله‌اش نوشت: «با تقدير از مرد قدرتمند نفت ايران، جناب آقاي مهندس زنگنه، بايد اين گله را كرد كه در اين وانفساي بازار نفت، صحبت كاملا بحق ايشان در بازگشت به توليد سه ميليون و هشتصد هزار بشكه پس از ورود ايران به تجارت آزاد نفت، با سناريوي مجبور ساختن پذيرش آن توسط عربستان در يك سلسله جنگهاي لفظي، سياست از ابتداء شكست خورده‌اي بود بخصوص در دوران پس از ملك عبدالله كه فقط دولتمردان كشور عربستان، بازي در نقش منفي و غير‌سازنده را پذيرا شده‌اند. اين مهم، با سياست اجراي عملي افزايش توليد و بدون نياز به تحريك عربستان، كاملا در دسترس بود به ويژه با تاكيد بر اينكه اوپك، پس از 2011 سيستم سهميه‌بندي را تاكنون تعليق كرده و سطح توليد 30 ميليون بشكه‌اي را براي اوپك اعلام كرده كه عملا به يك شوخي در اين دو سال گذشته، تبديل شده است. در اين سناريو، بازار فشار بيشتري را از ناحيه ايران تجربه نمي‌كرد.»